اهواز به اجماع فکری و مدیریتی نیاز دارد نه شهردار جدید!

اهواز به اجماع فکری و مدیریتی نیاز دارد نه شهردار جدید!

 دکتر یداله مهرعلی‌زاده استاد دانشگاه و سرپرست پژوهشکده مطالعات شهری دانشگاه شهیدچمران اهواز

موضوع استیضاح کتانباف از مدت‌ها پیش در دستورکار شورای شهر اهواز قرار داشت. اگر از ابتدای آغاز به کار شورای پنجم شهر اهواز، دیدگاه‌ها، موضع‌گیری‌ها و سخنان اعضای آن بررسی شود گویای چند مساله بوده که هم اکنون با استیضاح آقای کتانباف بخشی از آن آشکار گشت.

بنابراین ما اعتقاد داریم که ورود آقای شاعری و یا احتمالا در آینده فردی دیگر در کوتاه‌مدت نمی‌تواند تغییری در فضای کاری و توسعه‌ای شهر اهواز ایجاد کند.

مشکلی که بعضی از جریانات سیاسی شورای شهر اهواز دارند آنست که بعد از پیروزی دچار توهم توسعه می‌شوند و به طرح شعارهای رویایی و هیجانی می‌پردازند. غلبه تفکر سیاسی و جمنایی بر تعداد زیادی از اعضای شورای شهر باعث شد که به طرح شعارهایی بپردازند که حداقل در کوتاه‌مدت زمینه عملیاتی‌سازی آن‌ها وجود ندارد.

عدم وقوف اکثریت اعضای شورای شهر اهواز به مدیریت شهری و در نتیجه فقدان نگاه استراتژیک آنان باعث شد از ابتدای ورود به شورای شهر دیدگاه‌ها و موضع‌گیری‌های ضد و نقیص در خصوص اهداف، استراتژی‌ها و اولویت‌های توسعه شهری بیان کنند؛ برای مثال در زمینه توسعه عمرانی در مقابل توسعه فرهنگی، توسعه حمل و نقل در مقابل توسعه خدمات شهری، توسعه مرکزی شهری یا حاشیه شهر.

 در واقع از آن جایی که عقبه شورا از نظر تفکر راهبردی و همچنین تجربه عملی مدیریت شهری ضعیف هست، از این‌رو تحلیل و آنالیز سخنان اعضای آن زمینه‌های آشفتگی مفهومی و کاربردی و سیاست‌گذاری را به خوبی مشهود می‌سازد.

وجود اهداف فکری و دلایل ورود و حضور اعضای پنجمین دوره شورای شهر اهواز مشکلی دیگر است که از همان روز اول مانند دیگر دوره‌های شورای شهر اهواز و دیگر شهرهای ایران بارز بود که از جمله آن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

۱- اولویت فردی به منافع جمعی و شهروندان

۲- کسب و دستیابی به قدرت و ثروت و منزلت اجتماعی از طریق مداخله در امور شهرداری به جای استفاده از قدرت و ثروت و منزلت اجتماعی و کاریزمای شخصیتی برای حل گره‌های شهری

۳- انتصاب دوستان و هم‌کیشان در مناصب مدیریتی به جای شایسته‌سالاری

۴- بی‌نظمی گفتمانی و خود بزرگ‌بینی به جای توافقی بر یک گفتمان و اجماع مبتنی بر تفکر راهبردی

۵- فردگرایی و طرح دیدگاه‌های شخصی به جای جمع گرایی و نظم و انضباط شهری

۶- گرای یک‌سویه و سیاسی و قومیت‌گرایی به جای گرایش چند بعدی، غیرسیاسی و غیر قومیتی.

توسعه شهر نیازمند برنامه‌ریزی است. برنامه‌ریزی نیز نیازمند تعامل با ذی‌نفعان است. اما متاسفانه باز هم با تحلیل محتوای اظهارات و سخنان اعضای شورای شهر اهواز چه در صحن علنی شورا و چه در مناسبت‌ها، نشانه‌های عصبیت سیاسی، قومی و سطحی‌نگری را آشکارمی‌سازد. غافل از آن که توسعه شهری نیازمند آسیب‌شناسی، تحلیل، خردورزی، تعامل، شور و مشورت است.

مسئله مهم‌تر آنست که متاسفانه شهر اهواز و شهرداری اهواز فاقد زیرساخت‌های عمرانی لازم (آب و برق، فاضلاب، رفاهی و فرهنگی) است. شهرداری اهواز اکنون وارث نابسامانی فراوانی است که شوراهای شهر کنونی و قبلی بر جای گذاشته‌اند.

بنابراین زمانی که چنین ابهامات و تشتت و ناموزونی در سیاست‌گذاری شهری وجود دارد، به طور طبیعی این گروه نمی‌توانند صلاحیت‌های حرفه‌ای، فنی، مدیریتی و تعاملی یک شهردار کارآمد و اثربخش را نیز شناسایی کنند. در نتیجه از روز اول انتخاب آقای کتانباف به سمت شهرداز اهواز، اختلافات در زمینه عزل و نصب‌های دوستان و هم‌کیشان، واگذاری پروژه‌های عمرانی، نظارت بر عملکرد مدیران شهرداری، جذب منابع و سرمایه‌گذاری و امثالهم آشکار شد.

از این‌رو کتابناف در یک کلاف سردرگم شهردار اهواز شد که نشانه‌های انفعال در تصمیم‌گیری و اقدامات آن به تدریج بیشتر و بیشتر گردید، تا جایی که اعضای شورای شهر هم که بالاتفاق به او رای داده بودند، رای خود را پس گرفتند. بنابراین شورای شهر اهواز، شهرداری و مدیریت کلانشهر با چالش‌های بنیادی روبرو لست که باید برای آنها چاره‌اندیشی شود.

گرچه ورود چهره‌های جدید می‌تواند موجب تغییر و نوآوری شود، در شرایط کنونی هر گزینه‌ای برای پست شهردار چه از جنس سیاسی راست یا چپ، چه کشتی‌گیر و خاک تشک‌خورده و چه غیرورزشی، چه فرهنگی و چه مهندس، چه جوان و چه پیر شاید کارساز نباشد. چرا که تغییر و نوآوری در شهرداری زخمی و پریشان‌احوال کلانشهر اهواز نیازمند الزامات و پیش‌نیازهایی است.

به نظر می‌رسد روان‌پریشی و اجتماعی‌پریشی اهواز نیازند اصلاحاتی در حوزه‌های زیر است:

۱- بازنگری و اصلاح مبانی فکری و ترکیب کنونی اعضای شورای شهر به لحاظ ترجیحات و اهداف ورود به شورای شهر و تخصص‌های آنان و نوع و میزان مداخله غیرکارشناسی آنان در تصمیم‌گیری‌های مهم شهرداری و گرایش آنان به سوی ایجاد تفکر استراتژیک و برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری با کمک نخبگان برنامه‌ریزی شهری

۲- مشکلات مدیریت شهری در دیگر دستگاه‌های خارج از شهرداری یعنی استانداری و دستگاه‌های اجرایی استانی و ملی و بخش‌های خصوصی فعال در شهر اهواز

۳- بافت تخصصی و نیروی انسانی و مدیریتی متخصص و توانمند اما متاسفانه آسیب‌دیده از آشفتگی و نابسامانی ترکیب شورای شهر و ناهماهنگی مدیریت دیگر دستگاه‌های اجرایی و مدیریتی استانی و ملی

این سه عامل مانع از تغییر هستند و هر مدیری چه جوان و چه کهنه‌کار، برای برقراری نظام مدیریت شهری کارآمد و اثربخش چند راهکار بیشتر ندارد. یا ناگزیر است با اعضای شورای شهر همراهی کند و تسلیم انفعال آنان شود که نتیجه آن توسعه نیافتگی بیشتر شهر، نارضایتی شهروندان، خود اعضای شورای شهر و مدیریت ارشد استان خواهد شد.

یا می‌تواند درصدد تقابل با فشارهای غیر کارشناسی شورای شهر و فشارهای غیر کارشناسی مدیریت ارشد استان بر آمده و همزمان برای دستیابی به منابع جدید درآمدی تلاش داشته باشد تا بتواند چهره شهر را حداقل در همین سطح نگهداری کند.

راهکار سوم ایجاد یک اجماع و ائتلاف شهری بین ذی‌نفعان است؛ ائتلافی که شورای شهر به سوی تعامل با نخبگان شهری و به ویژه مجریان برنامه توسعه شهری دانشگاه شهید چمران اهواز، مدیران ارشد استان و مدیریت شهرداری و کارشناسان و کارکنان تلاشگر شهرداری حرکت نماید.

در این اجماع اولویت منافع جمعی و شهروندان ، استفاده از اشخاص کاریزما برای حل گره‌های شهری، شایسته‌سالاری، گفتمان و اجماع مبتنی بر تفکر راهبردی با رویکردی چند بعدی، غیرسیاسی و غیر قومیتی باید در دستور کار قرار داده شود.