آسیب شناسی؛ پارلمان و حاکمیت قانون با رویکرد توسعه اجتماعی

مجلس دهم با فضای سرد و انجماد و کم تحرکی به پایان رسید و با آغاز به کار مجلس یازدهم و در پی اختلاف ورود به کمیسیون های تخصصی مجلس و اعتراض عده ای از نمایندگان به هئیت رئیسه سخنرانی هیجانی گل رو نماینده سمنان در ۱۴ خرداد درخوزستان و اخیرا نطق احساسی محمد مولوی نماینده مردم ابادان در سوم تیرماه در مجلس شورای اسلامی سبب گردید تا متناسب با جایگاه و ماهیت پارلمان و کارکرد ذاتی آن مطالبی را به بحث گذاشته و با تحلیل جامعه شناختی موضوع مورد واکاوی قرارگیرد.

 

 

قبل از ورود به بحث توجه مخاطبان را به بخش هایی از سخنان مرحوم منوچهر دهقان نماینده مردم رامهرمز در قبل از انقلاب در مجلس ملی در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۵۶ جلب می کنم.

 

 

 

“حوزه انتخابیه اینجانب، رامهرمز است”

 

 

توسعه شبکه آبرسانی رامشیر مورد تقاضای مردم بوده اعتبار لازم را در اختیار مسئولین قرار دادند و آب آشامیدنی رامهرمز هم از لحاظ کیفیت و هم از نظر کمیت مطلوب نبود اعتبار لازم را برای خرید دستگاه سختی‌گیر و توسعه شبکه آب‌رسانی اختصاص دادند و چون تعدادی از خیابان‌ها و همه کوچه‌های رامهرمز فاقد آسفالت هستند یک کارخانه آسفالت‌سازی و یک کامیون شهرداری اهداء نمودند.

 

 

اما پل الله که قبلاً نامی از آن برده شد متجاوز از دو سال است که به پیمان کار داده شده ولی متاسفانه کار ساختمان آن به کندی پیش می‌رود، زیرا این پل استان خوزستان را به استانهای کهگیلویه و فارس وصل می‌کند.

 

 

شهر رامهرمز با وجود اینکه یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است اما جوانان این شهر فاقد هرگونه وسیله تفریحی هستند، تقاضای تکمیل استادیوم و احداث کاخ جوانان را در رامهرمز دارد. احداث هتل جهانگردی ضرورت کامل را دارد زیرا برای مسافرین شهر محل آبرومندی وجود ندارد.

 

 

اکثر دهات رامهرمز فاقد برق، راه و آب آشامیدنی هستند و بخصوص از لحاظ آب و برق در تابستانها در مضیقه قرار دارند امید است برای جلوگیری از خالی‌تر نشدن روستاها در این مورد فکر اساسی بشود.

 

 

اما بخش هفتکل که تا بیش از برچیده شدن تأسیسات شرکت ملی نفت از تمام امکانات رفاهی برخوردار بود با برچیده شدن آن تأسیسات یکباره تمام امکانات خود را از دست داده، در حال حاضر مردم این بخش بزرگ در شبانه روز فقط دو ساعت آب دارند و اکثر خانه‌هایی که فاقد لوله‌کشی هستند بعضی اوقات قادر به تأمین آب آشامیدنی روزانه خود از شیرهای عمومی نمی‌شوند.

 

 

جوانان هفتکل و رامشیر نیز از امکانات رفاهی برخوردار نیستند تقاضای احداث استادیوم ورزشی را در این دو بخش که جوانان آن از پر استعدادترین جوانان هستند دارد. روستاهای هفتکل و رامشیر نیز اکثراً فاقد آب و راه و برق هستند

 

 

متن سخنان نماینده سمنان و نماینده ابادان در سوم تیرماه ۱۳۹۹ در مجلس شورای اسلامی در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد و در دسترس است.

 

 

با مقایسه سخنرانی یک نماینده در بیش از چهار دهه قبل با سخنان نمایندگان و مسئولین بعد از انقلاب تا به امروز یک نکته و گزاره مشترک و تکراری وجود دارد.

 

 

بحث نیازهای اولیه رفاهی از جمله موضوع آب، جاده، ورزشگاه، بیکاری جوانان ،برق و …. در ادوار مجلس تا به امروز همچنان از موضوعات تکراری بوده است. واگر تاریخ سخنرانی مرحوم دهقان را چشم پوشی کرد گواینکه چنین تصور میشود که در سوم تیر ماه ۱۳۹۹ در مجلس شورای اسلامی از طرح مشکلات حوزه انتخابیه سخن گفت به عنوان نمونه موضوع آب غیزانیه, چویبده ابادان و روستاهای هفتکل_ رامشیر و رامهرمز و…و بعضا در دیگر مناطق کشور همچنان به عنوان مشکلات موجود جامعه مطرح هستند. و در ایام تبلیغات انتخابات در بیشتر مناطق کشور یکی از وعده های همیشگی مسله اب شرب,اشتغال, خیابان, پارک و …است. تا جای که نماینده ای از سمنان یعنی آقای گل رو همراه هیاتی در ۱۴ خرداد ۱۳۹۹ در خوزستان از مشکل آب غیزانیه سخن می گوید البته نه بازبان کارشناسی و روش پارلمانی بلکه به شیوه ای غیر کارشناسی، بنابراین شعار و وعده مسئولین همچنان موضوع نیازهای اولیه است به عبارتی چرا همچنان نظام مدیریت جامعه از حل عمده مشکلات اولیه نا موفق است؟

 

 

مشکلاتی که جامعه گرفتار انها است و از پرداختن به دیگر نیاز های بنیادین چون ساحت قدرت و قلمرو آن وحقوق شهروندی از جمله آزادی ها و توسعه کیفیت زندگی بحثی غایب و همچنان با آن نیز فاصله وجود دارد.

 

 

در بخش صنعت و تولید, زیرساخت های اساسی نیز صورت نگرفته است. هروز شاهد افزایش قیمت های انواع کالاها مانندخودرو , مسکن تا مواد غذایی و… هستیم. مضاف اینکه مسئله جدید نوظهور کرونا ویروس که وضعیت بیشتراستان های غربی و جنوبی ازجمله خوزستان قرمز است. اپیدمی ویروس در کشورموجب وحشت و نگرانی است زیرا در ابعاد مختلف با پیامدهای تلخ همراه است.

 

 

بنابراین عمده مشکلات پیش رو و انباشتی از قبل که جامعه با انها درگیر است, سایر مشکلات نوظهور ناشی از تغییر و تحولات چهار دهه تا به امروز از جمله سبک زندگی و سایر موارد به مشکلات اضافه و بر پیچیدگی آنها افزوده شده است.

 

 

ریشه مسائل کجاست؟ خشت زیرین سیستم برچه پارادایمی بنا شده که ازحل مسائل ناموفق است؟ با چنین شرایطی نگاه نمایندگان مجلس و دیگر بخشهای قدرت با نگاه پارادایمی علمی به مسائل کمتر همخوانی دارد.

 

 

به عنوان نمونه بخشی از سخنان اقای مولوی با هیجان بوده و کمتر به طرح مسله محور به لحاظ روش مندی و کارشناسی از حوزه انتخابیه خود یا استان پرداختند بلکه با روش نماینده محترم سمنان هیجانی سخن گفتند.

 

 

لذا چگونگی طرح سخن از جایگاه یک نماینده مجلس نیز اهمیت دارد. به نمونه دیگر از جمله برخورد مجلس با وزیر امور خارجه کشور در تیر ماه ۱۳۹۹ هم می توان اشاره کرد. چنین ادبیاتی ریشه های تاریخی, سیاسی و اجتماعی دارد و تا رسیدن به توسعه همه جانبه همچنان باز تولید میشود.
درحالیکه یکی از کمیسیون های تخصصی مهم مجلس کمیسیون تحقیق و تفحص است. و یکی از مستند و علمی ترین منابع مجلس مرکز پژوهش های مجلس است.

 

 

در چنین شرایطی انتظار است که نمایندگان خود علمی و کارشناسانه سخن گویند از چنین منظری سخنرانی جناب مولوی از یک رویکرد روش مند به مثابه نقد فاصله دارد. بلکه بیشتر با برچسب گرایی و انگ زنی و نگاه سلبی همراه بوده و چنین رویکردی موجب سوتفاهم و بدآموزی اخلاقی را به مخاطب منتقل می کند.

 

 

استان خوزستان یکی از استان های پرجمعیت است که مرکز استان آن کلانشهر بد قواره اهواز است با انبوه جمعیت حاشیه نشین و آسیب های اجتماعی تا جائیکه هنوز در برخی از نواحی این کلانشهر فضای آموزشی دانش اموزان کانکس است و سرپناه برخی آلونک نشینی است. در حالیکه فضاهای آموزشی یکی از مهمترین عوامل ارتقا و پیشرفت آموزشی و مهارتهای اجتماعی است. که در کشورهایی چون ژاپن و اروپا با باورمندی علمی به اهمیت فضای آموزشی توانستند زیباترین و ایمنی ترین معماری و طراحی فضاهای مدرن آموزشی را برای تمام مقاطع و گروه های سنی تحصیلی, عملی نمایند. در حالیکه چنین نگاهی در سیاست برنامه سازان و متولیان جامعه ایران غریب است.

 

 

 

ایران و از جمله استان خوزستان دارای شهرستان هایی است که اگرچه به لحاظ قلمرو شهر و شهرنشین تعریف میشوند امابه لحاظ ریخت شناسی و ملبمان شهری با توجه به دو متغییر فضا و مکان نمی توان انها را شهر توام با معیارهای شهرگرایی نامید.

 

 

خوزستان با مسائل و آسیب های متعدد گرفتار است و رویکرد منسجم و اساسی در برخورد علمی با آنها در نگاه کلان و منطقه کم رنگ است. وزن و حجم طبقات را بیشتر اقشار اسیب پذیر و فرودستان تشکیل میدهد و شکاف نابرابری های ناعادلانه بسیار ناگوار است.

 

 

پس از افزایش قیمت بنزین در بحث یارانه ها سخنگوی دولت جناب ربیعی در تلویزیون با در دست داشتن نقشه استان ها با گذشت بیش از چهار دهه از انقلاب اسلامی با خوشحالی از پرداخت یارانه به بیش از ۷۵ درصد مردم برخی استان ها تاکید داشتند. متاسفانه این خود مستندی گویا بود از ناکارآمدی و بیانگر فقر, پایین بودن قدرت خریدو درامد سرانه خانوار و حاکی از عدم تحقق عدالت اجتماعی در جامعه است و نشان ازحجم بالای طبقات فرودست جامعه حکایت دارد, که بعد از چند دهه فقر همچنان مصیبت جامعه است.

 

 

در حالیکه توسعه یعنی برخورداری از فرصت ها و امکانات برابر در راستای توان مند ساختن قابلیت های فرد است. در استان خوزستان دو یا سه مولفه مهم توسعه اجتماعی و اقتصادی آن را روز به روز از دست می دهد و ظرفیت و زمینه توسعه از درون در آن کمرنگ تر میشودواین متغییرها کمتر مورد توجه واقع میشود. به عبارتی کسانی که از بد حادثه نقش های تخصصی را اشغال کردند اما فاقد نگاه مسله محور هستند شاخص های مورد نظر توسط آنها کمتر دیده میشود.

 

 

از جمله وضعیت طبقه کار آفرین, قشر نخبگان, روشنفکران یا همان استعدادها و سوم طبقه متوسط شهری است. که استان خوزستان به دلایل اجتماعی ,سیاسی و اقتصادی و اقلیمی با رشد شتاب آلود مهاجرت آنها را از دست میدهد. دریک مراجعه به مرکز رفاهی مرکز استان البرز در مرداد ماه ۱۳۹۷ با سرشماری از مجموع ساکنین آن نشان از ۹۵ درصد خوزستانی بودند که ۸۵ درصد آنها از مردم شریف ابادان بودند.

 

 

آنها از فرصت تعطیلات تابستان نه برای تفریح بلکه برای خرید خانه در کرج در آن مرکز اقامت گرفتند تا با آگاهی و اطلاع به خرید خانه اقدام نمایند. آنها از طبقه متوسط شهری بودند. با مراجعه به چند مورد مشاور املاکی در کرج اظهار کردند که بیش از ۷۵ درصد مشتریان و مراجعه کنندگان خوزستانی هستند.

 

 

با مراجعه به بخش نقل وانتقالات ادارات و نهادهای استان از میزان متقاضیان به مهاجرت خارج از استان می توان از تمایل به مهاجرت نخبگان را متوجه شد مخصوصا در آموزش و پرورش که آمار قابل توجه است. در خصوص شهروندان و تمایل آنها به مهاجرت مطالعات انجام شده حکایت از این است که تمایل به مهاجرت میان مردم خوزستان بالای ۸۰ درصد است.

 

 

در شهرهای مانند رامهرمز, ماهشهر, ابادان, شوشتر, دزفول و.. علاوه بر طبقه متوسط و بالا و رشد مهاجرت طبقات مورد اشاره حتی خیلی از افراد طبقات میانی ساکن در شهرستان با خرید ملک در خارج از استان نقدینگی خود را خارج کردند. بنابراین خروج سرمایه های انسانی و مادی از خوزستان نگران کننده است در خصوص قشر کارآفرین و نخبگان نرخ مهاجرت از میانگین نسبت به سایر مناطق نگران کننده است. پس با از دست دادن سرمایه های انسانی و مادی امکان ظرفیت سازی توسعه ناشی از طبقات فوق در استان نگران کننده است. هرچند نرخ مهاجرت سرمایه ازجمله سرمایه انسانی و مادی به خارج از کشور هم نیز قابل توجه است.

 

 

لذا نگاه مسله محور به اینکه استان خوزستان و ایضا جامعه ایران موتور تحولات اجتماعی یعنی اقشار کارآفرین, نخبگان و روشنفکران و طبقه متوسط شهری رو به فرسایش هستند که برای مطالعه و شناخت رویکردی علمی در بین صاحب منصبان از جمله برخی نمایندگان محترم استان و دیگر ارکان مدیریت کلان و منطقه ای وجود ندارد و مسله ای غریب و ناآشنا است و محلی از اعراب ندارد. و اصولا بیشتر مسئولان و نمایندگان فاقد بینش علمی و تخصصی به وضعیت ها هستند زیرا مناسبات سیستمی به دلیل فرسایش و کژ کارکردی قادر به پاسخگویی نیست. و مشکلات ریشه ساختاری دارند.

 

 

 

در نگاه بودجه سالانه و همچنین برنامه های پنج ساله توسعه نگاه آمایش سرزمینی و منطقه ای با رویکرد پارادایم مشخص در جهت توسعه متوازن در مجلس و دولت ها ضعیف بوده است. و از شفافیت لازم برخوردار نیست. بنابراین بازی های سیاسی در سایه دولت های رانتی, و پارلمان برخاسته از مناسبات غیر حرفه ای از جمله فقدان احزاب و عدم نمایندگی طبقات مشخص سبب میشود تا فرایندتوسعه کندتر شود.

 

 

 

در شرایط کنونی دولت به دلیل وضعیت وابستگی به پشتوانه رانتی خود یعنی نفت حکومتی و شرایط تحریم, اوضاع عمران و توسعه تعطیل است زیرا وضعیت نابسامان اجتماعی و اقتصادی خود را آشکار کرده است. و وابستگی دولت به طبقات از طریق مالیات سامان منسجمی ندارد زیرا رونق کسب کار و تولید و سرمایه گذاری مناسب نیست و از طرفی به دلیل عدم حاکمیت نظام شهروندی در میان جامعه هم از مسولیت مدنی نسبت به پرداخت مالیات نیز در میان طبقات برخوردار نیست.

 

 

 

در سخنان نماینده محترم ابادان طرح پرسش از عملکرد منطقه اروند و ارزیابی کارکرد اقتصادی آن متناسب با جایگاه اقتصاد کشور با اقتصاد بین المللی اشاره علمی و تحقیقی مستندی نداشته و فقط با طرح موضوع مدیر عامل اروند اکتفا کرده است.

 

بنابراین اگرچه تقویت حاکمیت قانون و طرح پرسش از وظایف نمایندگان است، اما طرح پرسش هایی که نگاه مسله محور باشد و بتوان روش مند مورد مطالعه علمی واقع شوند. اما نگاه علمی کمرنگ است.

 

 

سازمان ها و مدیریت سازمانی هم در ایران چون کمتر با رویکرد تخصصی و علمی و نگاه مسله محور و عدم شایسته سالاری, مدیریت می شوند لذا ناکارآمدی و فساد نیز وجود خواهد داشت. یک نماینده بجای پرسش از ناکارآمدی یک سیستم وسازمان و چرایی ناکارامدی با متهم کردن فرد فرار به جلو می نمایند.

 

 

مدیران و مسولان محصول و نتیجه نوع مناسبات سیستمی هستند که سیستم دارای تصلب اجتماعی و انباشت مشکلات ساختاری است در نتیجه بر پایه روابط, نقش ها به آفراد واگذار میشود نه شایسته سالاری و نمایندگان بیشترین فشار و لابی گری های جابجایی مدیران و صاحبان نقش ها برپایه مناسبات و روابط هستند بنابراین مدیران در چارچوب چنین فضایی کنش و رفتار انجام میدهند.

 

با چنین منظری مدیریت مدیران و دیگر ارکان سازمانی کلان و استان ضعف وجود دارد اما می بایست بصورت علمی و روش مند مورد نقد و ارزیابی قرار بگیرند. وضع موجود محصول پارادایم و مدل نظام مدیریتی حاکم بر جامعه است. بطور نمونه متوسط عمر مدیریت در استان خوزستان نه در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بلکه با استان اصفهان کوتاه و ناپایدارتراست.

 

 

در حالیکه یکی از مولفه های توسعه, پایداری متوسط عمر مدیریت است. با این نکته که در جوامع توسعه یافته مبتنی بر شایسته سالاری است. در ایران معمولا رانت و قشری گری است. بنابراین استان همواره شاهد جابجایی مدیران بوده و خواهد بود و ناکارآمدی و کژ کارکردی همچنان باقی خواهد ماند.

 

 

یک نماینده و مدیر بجای پرسش و طرح مسله بنیادین, گاهی سخنان تند موجب میشود که با لابی گرهای بعدی ناشی از کدخدا منشی سبب امتیاز گرفتن و سکوت شود.

 

 

بنابراین بعضا نمایندگانی که دریک انتخابات غیر رقابتی و برشانه های گروه گرایی,قوم گرایی و وعده های فردی و بعضا نامتعارف پا به پارلمان پیدا کنند وامدار منبع پشتیبان خود که از ساختار قدرت و یا مناسبات غیرمدنی بوده است سعی در جذب و حفظ عقبه خود دارند و برای تغییر مدیران درحوزه انتخابیه قاعدتا برخی حملات متوجه مدیران استان است تا راه جابجایی های احتمالی هموارتر شود.

 

 

در ادوار گذشته گاهی حتی در جابجایی یک خدمتکار هم گذشت نمی شد. متاسفاته نتیجه موجب میشود تا سیستم با روند فرسایشی و ناکارآمدی و بی اعتمادی روز افزون روبرو شود طبیعتا رانت و غیر پاسخگویی و قانون گریزخروجی آن خواهد بود.

 

 

برخی از نمایندگان قاعدتا با فضاسازی سعی در شعارها های عوام گرایی خواهند داشت.و بجای کار ذاتی پارلمانی و طرح پرسش های بنیادی از مطالبات مدنی و حقوق شهروندی و بررسی موانع توسعه جامعه با برچسب و انگ به دیگران فرد را نشانه می روند و خود رامدعی جلوه می دهند تا در گروه بازی سیاسی توسعه نیافتگی جای صاحبان نقش ها به دیگران واگذار نمایند.

 

 

این سیکل معیوب در هر دوره تکرار و باز تولید میشود. بنابراین چنین نطق هایی در آغاز راه کسب تریبونی مانند پارلمان قابل انتظار بوده و هست زیرا با یک دست بودن مجلس یازدهم از این به بعد بیشتر شاهد خواهیم بود. در همین ابتدای شروع بکار مجلس نزاع میان نمایندگان بر سر تصاحب کمیسیون ها تخصصی چشم انداز راه را نشان میدهد تا جای که کمتر کسی رغبتی برای کمیسیون فرهنگی نشان می دهد.

 

 

 

شرایط کلی جامعه نگران کننده است و ازسوی دیگر با این مجلسی و همچنین دولت دوم روحانی که با ناتوانی وشرایط اجتماعی بسیار نگران کننده و باحوادث مختلف روبرو است و نشانه ای از امید و عبور از وضعیت موجود در پارادایم حاکمیت احساس نمی شود.

 

 

برخی وزرا بود و نبود آنها توفیر ندارد وچهره هایی چون نوبخت و واعظی هم بگونه ای دیگر سخنان تزئینی تحویل جامعه می دهند به مثابه دوصد گفتار و نیم کردار نیست.. فرصت سوزی هایی را بر جامعه تحمیل کردند و حتی جهانگیری را در آفساید سیاسی گیر انداختند و در این شرایط مجلسی که مستقل و با اقتدار راه برون رفتی را با نگاه کارشناسی و در راستای منافع ملی پیش پا جامعه بگذارد چندان خوش بین به نظر نمی رسد. در حالیکه از ارکان و کمیسیون های مهم مجلس کمیسیون تحقیق و تفحص است.

 

 

اصولا نگاه پارلمان نگاه تحقیقی و تفحصی است. اگر مجلس کمتر در طرح مسله محور و تحقیقی وامدار رای مردم عمل نماید و بیشترگرفتار پوپولیسم, شعارزدگی و با روزمره سپری گردد. یاس و نا امیدی عمیق تر میشود. هرچند ممکن است تک نمایندگانی چون مطهری هم باشد که از حیث اخلاقی و تعلق ملی و اعتقادی صدای کور سوی ملت و شهر باشد. و میراث قابل اعتمادی را در قضاوت تاریخ باقی گذارند. اما نمایندگانی که ورود آنها به مجلس نتیجه یک رقابت آزاد نبوده بیشتر گرفتار و درگیر آن بخش سیستم و افراد و مناسبات خواهند بود که در بستر ورود آنها به مجلس موثر بودند.

 

 

به عنوان جزئی از عناصر سیستم, کژ کارکردی نیز ادامه خواهد داشت.در حالیکه فلسفه پارلمان که از مهمترین ارکان توسعه و قانون گرایی جهان مدرن است و با پیچیده گی های اجتماعی, اقتصادی و فرهنگی کنونی گاهی این نهاد مدرن در صورتی که از دیگر ملزومات و مناسبات مدرن از جمله احزاب حرفه ای به دور باشد خود نیز موجب تاخیر در روند توسعه و جه بسا به ضد ماهیت و فلسفه وجودی خود تبدیل شود.

 

 

معمولا با نبود احزاب, تبلیغات انتخاباتی کاندیدا هادر کشور بر دوش دوستان, اقوام و یا شیوه ای به روش مباشر پروری جامعه سنتی صورت می گیرد تا در صورت موفقیت کاندیدا مباشران تبلیغاتی با این امید که سهمی در اشغال یک سمت ومنصب و مدیریت یک قلمرو برخوردار شوند به اردوگاه ستادها یا ستادی که شانس بیشتر داشته باشد می پیوندند.

 

 

با افزایش مباشران معمولا تعدادی از گرفتن سمت باز می مانند و چنین فرایندی معمولا سبب میشود شانس هر نماینده تک دوره ای شود البته عده ای هم توسط نظارت استصوابی باز می مانند. برخی از وعده های فردی در جریان تبلیغات که پس از موفقیت کاندیدا تحقق پیدا نمی کند موجب نارضایتی عده ای و ریزش حلقه های نماینده در دور بعدی میشود.

 

 

در چنین شرایطی فرایند, قانونمندی و شایسته سالاری کمرنگ می میشود. در جوامع مدرن و توسعه یافته وزن توسعه را براساس سرمایه اجتماعی و توازن قدرت اجتماعی در برابر قدرت حاکمیت سیاسی می سنجند
و چنین متصور است که سرمایه اجتماعی در جامعه امروز ایران متاسفانه در نازلترین سطح قرار دارد و جامعه مدنی یا همان قدرت اجتماعی جامعه ضعیف با کمری خمیده در انسداد سیاسی و اجتماعی گرفتار است و وضعیت احزاب فصلی و یا با موانع روبرو هستند در نتیجه وجود عرصه عمومی جامعه مسموم و توام با بدبینی و بی اعتمادی میان کنشگران اجتماعی و سیاسی رواج خواهد داشت. و با جامعه ای انومیک و ناهنجار روبرو میشویم. که یادآور جامعه هابزی بدون لویاتان است. یعنی ضمانت های کنترلی و نظم هنجاری سست خواهد بود.

 

 

در چنین شرایطی بستر بدآموزی های اخلاقی و اجتماعی ناشی از اتهام و برچسب زنی از تربیون قدرت بر بدبینی و بی اعتمادی خواهد افزود همانطور که میراث بدآموزی اخلاقی در مناظره تلویزیونی انتخابات توسط احمدی نژاد به مرحوم هاشمی بدعتی گذاشت که تا به امروز جامعه هزینه آن را می پردازد و سخنان هیجانی و برچسب زنی ادامه همان ادبیات احساسی خواهد بود که همچنان موجب فرسایش سرمایه اجتماعی و هزینه بر کردن راه توسعه خواهندشد و بجای گفتگو و مناسبات مدنی در داخل و دیپلماتیک با خارج درب بر پاشنه حذف و حاشیه راندن و غیریت سازی خواهد چرخید. و انسداد و تصلب اجتماعی باز تولید خواهد شد. طبقه کار و ارزش آفرین بجای احساس امنیت نگران تر میشود طبقه نخبگان و استعدادها و طبقه متوسط شهری بجای تحرک بیشتر روز به روز لاغرتر میشود و یا تن به مهاجرت به دیگر مناطق یا جلای وطن خواهند کرد. یا به طبقه پایین تر افول کرده وبر حجم طبقات فرودست و اقشار حاشیه نشین ها افزوده میشود.

 

 

سپس اسیب های اجتماعی رو به افزایش و در نهایت جامعه مدنی ضعیف و ضعیف تر میشود. و وضعیت شرایط اجتماعی پیش رو هر روز نسبت به قبل نگران کننده تر و متاسفانه جامعه آبستن حوادثی خواهد شد از جمله حوادث تلخ قابل انتظار و همچنین دور از انتظار با پیامدهای ناگوار اجتماعی در کمین جامعه است.

 

دکتر منوچهر کردزنگنه_ جامعه شناس_ تیرماه ۱۳۹۹