شناسایی سازه‌های آبی تاریخی، گامی به سوی توسعه گردشگری مسیر محور خوزستان

در ماههای اخیر آشنایی با طرح جامع مدیریت آثار و سازه های آبی تاریخی خوزستان فرصتی دست داد تا با ابعاد گوناگون این طرح آشنا شوم. اقدامی که در راستای توسعه گردشگری آب منجر به شناسایی صدها سازه آبی تاریخی شده و گامی به سوی توسعه گردشگری مسیر محور محسوب می شود.

اما گردشگری مسیر محور چه تفاوتی با گردشگری مقصد محور دارد که مورد توجه متولیان امر قرار گرفته است. با توسعه گردشگری مسیر محور، زمینه های لازم برای انتخاب مورد پسند مخاطب فراهم می شود.

✍به قلم مجتبی گهستونی

.

به گزارش پایگاه خبری خوزتاب اخبار خوزستان؛ مجتبی گهستونی نوشت: در گردشگری مسیر محور، گردشگران مسیر را مورد بررسی و واکاوی قرار داده و تمام مکان ها و آدم ها، سوغات و آئین هایی که به نوعی دیدنشان برای گردشگر می تواند مهم باشد را از نظر می گذرانند تا به مقصد برسند. اما در گردشگری مقصد محور، گردشگر بدون توجه به هیچ کدام از آنچه که می تواند جاذبه محسوب شود از مبدا به مقصد رهسپار می شود.

طرح جامع مدیریت آثار و سازه های آبی تاریخی خوزستان و همچنین انعقاد تفاهم نامه مشترک بین وزارت میراث فرهنگی و وزارت نیرو انگیزه ای شد تا در هفته گردشگری جلسه ای به منظور تبادل نظر و رونمایی از فعالیت ها و دستاوردهای توسعه گردشگری استان خوزستان با محوریت گردشگری آب با حضور مدیریت مهندسی عمومی و گردشگری سازمان آب و برق خوزستان، رئیس گنجینه آب، مشاور برنامه جامع مدیریت آثار و سازه های آبی تاریخی، مشاور برنامه ریزی اقتصادی و همچنین مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی گردشگری خوزستان و پنج معاون اداره کل در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی، سرمایه گذاری و توسعه مدیریت برگزار شود.

جلسه مورد نظر بین متولیان میراث فرهنگی و گردشگری در سازمان آب و برق خوزستان و اداره کل میراث فرهنگی خوزستان در ادامه تلاش های صورت گرفته در طرح جامع مدیریت آثار و سازه های آبی تاریخی خوزستان و همچنین انعقاد تفاهم نامه همکاری بین دو وزارت میراث فرهنگی و نیرو صورت گرفت.

در همین خصوص از سوی مهندسی مدیریت عمومی و گردشگری و گنجینه آب سازمان آب و برق خوزستان، جلسه آسیب شناسی عملی با فعالین حوزه گردشگری در فرآیند رفت و برگشتی و بهره گیری از بازخوردها تا جزئی ترین موضوع برگزار شد. همچنین منطقه بندی استان خوزستان بر اساس شاخص های اجتماعی، فرهنگی، محیطی، اقتصادی که مبتنی بر بازدید میدانی دقیق و پرسشگری است در حال انجام است. اما آنچه که باید در آینده شاهد انجام آن باشیم، شناسایی دقیق دست اندرکاران موثر در هر منطقه اعم از دولتی، عمومی، خصوصی و تعیین وظایف و شیوه پایش است. اما در راستای زمینه سازی و تسهیلگری سرمایه گذاری، برنامه ریزی زیر ساختی جهت بهره گیری از قابلیت های گردشگری استان و سدهای خوزستان ضرورت دارد که البته مورد توجه متولیان امر قرار دارد.

در انجام این فرآیندها همکاری تنگاتنگ مهندسی عمومی و گردشگری و گنجینه آب سازمان آب و برق خوزستان با اداره کل میراث فرهنگی گردشگری صنایع دستی خوزستان شایان توجه است.

در فرآیند برنامه ریزی اقتصادی و سرمایه گذاری سازههای آبی تاریخی، طرح راهبردی که شامل مطالعات فرهنگی اجتماعی و اقتصادی است ۲۹ زون برنامه جامع مدیریت آثار و سازههای آبی تاریخی به همراه زون های پیشنهادی تکمیل نویافته ها در دستور کار قرار گرفت و چهار حوزه کلان مدیریتی اقدام به تهیه پلان مدیریت استاندار نمودند. همچنین شش مسیر اصلی گردشگری در چهار حوزه راهبردی به همراه تعیین مزیت برتر و قابلیت های هر مسیر تعیین و در حال بررسی است.

در فرآیند برنامه ریزی اقتصادی و سرمایه گذاری سازه های آبی تاریخی، تهیه اکشن پلان و تعیین طرح و پروژه های چابک و تدوین بسته های اقتصادی و سرمایه گذاری به منظور ایجاد زیر ساخت ها و تهیه و تدوین بسته های اقتصادی و سرمایه گذاری بخش غیر دولتی مدنظر است.

در طرح جامع مدیریت آثار و سازه های آبی تاریخی خوزستان، منطقه بندی استان بر اساس شاخص های اجتماعی، فرهنگی، محیطی، اقتصادی و… که مبتنی بر بازدید میدانی و پرسشگری است، اساس و شاخص هایی منطقه بندی پلان مدیریت با محوریت همگرایی قومی و فرهنگی، محیط طبیعی متناسب، زیر ساخت، ظرفیت و پتانسیل، تناسب اقتصادی، گونه ها و بسترهای گردشگری، بافت کالبدی و استخوان بندی، تناسب سکونت و معیشت مورد بررسی قرار می گیرد.

همچنین مسیرهای گردشگری در حوزه های پلان مدیریت شرق و شمال شرق، جنوب شرق، شمال، جنوب و غرب در شش مسیر که شامل کل استان خوزستان است طراحی می شود. پراکندگی این مسیرها شامل کل استان است و از جمله آن‌ها می‌توان به مسیرهایی در لالی، مسجدسلیمان، اندیکا، بهبهان، ایذه، باغملک، دزفول، اندیمشک، شوشتر، شوش، دهدز، رامهرمز، رامشیر، آغاجاری، امیدیه، اهواز، ملاثانی، کارون، دشت آزادگان، هویزه، خرمشهر، آبادان، ماهشهر، هفتکل، هندیجان اشاره کرد.

اما یکی از اقدامات اساسی که در طراحی مسیرها لحاظ می شود، نقش هر منطقه بر اساس کاربردها و کارکردهایی از جمله خدمات بین راهی، انواع تورگردانی، اقامتی، پذیرایی، گردشگری سلامت، بومگردی، طبیعت گردی، گردشگری تاریخی، فروش و تولیدات بومی و… است.

طرح جامع مدیریت آثار و سازه های آبی تاریخی و همچنین مفاد تفاهم نامه ما بین دو وزارتخانه میراث فرهنگی و نیرو، قابلیت آن را دارد تا نظام جغرافیا و ساختار طبیعی، نظام فرهنگی، اجتماعی و مشارکت، نظام زیر ساختی و مدیریت آن، نظام اقتصادی، سرمایه گذاری و حقوقی را هم مورد بررسی قرار دهد.

حتی بررسی میدانی چالش های موجود در مسیر و شناسایی عوامل درونی و بیرونی و ارائه چشم انداز، راهبردها و سیاست های پیشنهادی به همراه ارائه برنامه اقدام با در نظر گرفتن زمان، منابع، ذینفعان، عوامل کلیدی، اولویت ها، اقدامات، عوامل و دستگاههای درگیر در این طرح لحاظ شده است و در ادامه ماموریت ها محول شده در طرح جامع مدیریت آثار و سازه های آبی تاریخی و همچنین مفاد تفاهم نامه ما بین دو وزارتخانه میراث فرهنگی و نیرو، به تکامل خواهد رسید.

در جهت زمینه سازی و تسهیلگری سرمایه گذاری، برنامه ریزی جهت شناسایی، معرفی و ترغیب سرمایه گذاران، جهت مشارکت سرمایه گذاران در استان خوزستان، اقداماتی در حال برنامه ریزی و اجرا است که از جمله آنها می توان به برنامه های معرفی صدا و سیمایی، تشکیل گروههای مجازی فرصت سرمایه گذاری، تدوین روش های واگذاری به بخش غیر دولتی، تعریف منفک و تلفیقی رسته های گوناگون گردشگری، تهیه بسته های سرمایه گذاری جهت مشارکت بخش غیر دولتی، شیوه های ارزیابی کارشناسان رسمی دادگستری، آموزش و توجه به آن، پاسخگویی به شبهات سرمایه گذاران در ارتباط با اتاق بازرگانی اهواز، تجهیز میدانی منابع انسانی و در پی آن منابع توسعه اقتصاد گردشگری و صنایع دستی، به همراه برنامه ریزی نشست سرمایه گذاری (در آینده برگزار می شود)، ارائه شیوههای مختلف واگذاری اراضی جهت سرمایه گذاری بخش خصوصی و مردمی اشاره کرد.

براساس طرح جامع مدیریت سازه‌های آبی تاریخی استان خوزستان که به همت مهندسی عمومی و گردشگری و گنجینه آب سازمان آب و برق خوزستان آغاز شد در مرحله اول و دوم جمعا ۵۱۵ سازه آبی تاریخی شناسایی و از این تعداد ۲۳۰ سازه مستندنگاری شد. این مهم در نتیجه پیمایش ۲۷۰۰ کیلومتر مسیر ماشین رو و ۳۰۰ کیلومتر پیاده روی رخ داده است. توضیح اینکه طرح جامع مدیریت سازه‌های آبی تاریخی استان از سال ۱۳۹۶ آغاز و تفاهم نامه همکاری های مشترک در حوزه گردشگری بین وزارت میراث فرهنگی و وزارت نیرو در سال ۱۳۹۸ امضا شد.

در حال حاضر تیم های کارشناسی در دو موضوع طرح جامع مدیریت سازه‌های آبی تاریخی استان خوزستان و تفاهم نامه همکاری وزارتخانه های نیرو و میراث فرهنگی با حضور مستمر در سطح استان، تمام ابعاد و جوانب امر را مورد بررسی قرار می دهند.

همچنین هفت پروژه گردشگری سازمان آب و برق خوزستان از جمله تاسیسات سد گدار در مسجدسلیمان، تاسیسات مارون بهبهان، امیدیه، شهید عباسپور (کوشک) اندیکا، پلاژ سد آریوبرزن بهبهان و کارون ۳ ایذه پس از ورود به چرخه گردشگری، بخش عمده نیازهای استان خوزستان را در زمینه نیازهای اقامتی، پذیرایی و مسیرهای گردشگری تامین خواهند کرد.

گفتنی است، ۴۰ درصد دارایی وزارت نیرو در استان خوزستان است، بیش از یک سوم آب‌های کشور در خوزستان جاری است و ۱۸ هزار کیلومتر مسیل، رودخانه و نهرهای فصلی در این استان وجود دارد. از سوی دیگر وجود تاسیسات گردشگری متوسط رو به بالا همگی ظرفیت خوبی را برای حضور گردشگران فراهم می آورد.

به طور مثال شهرک گردشگری گدار در مسجدسلیمان، با ۵۳ هکتار از جمله دارایی های وزارت نیرو است که قابلیت یک مجموعه اقامتی گردشگری را دارد. این شهرک که در دهه ۷۰ خورشیدی جهت تجهیز کارگاه سد ساخته شده و همچنین جمعیتی حدود ۱۵۰۰ نفر رال در خود جای داه بود، مشتمل بر ۳۵ بلوک ۱۴ خوابه و ۲۶ ویلای دو و سه خوابه می باشد.

در راستای تفاهم نامه میان وزارتخانه های نیرو و میراث فرهنگی، مسیر گردشگری آبی شهرک گدار تا سد شهید عباسپور به طول ۲۵ کیلومتر احیا خواهد شد. همچنین پلاژ گردشگری شهید عباسپور با وسعت ۱۶ هکتار در کنار دریاچه زیبای پایاب سد شهید عباسپور واقع شده است. این مجموعه مشتمل بر ۱۰ واحد اقامتی است. در مجتمع گردشگری سد کرخه اندیمشک، اماکن اقامتی، تفریحی حاشیه این سد، کمپ بایر، فراب، کارگری، ویلاهای متعدد وجود دارد. در پلاژ سد آریوبرزن بهبهان که پنج هکتار وسعت دارد مجموعه ورزشی، اقامتی، زمین بازی، سوئیت، رستوران و فروشگاه طراحی شده است.