راهکار نجات شهرهای خوزستان از چالش پسماند؛تشکیل قطب های انباشت زباله

سیدشاهرخ موسوی دانشجوی دکترای برنامه ریزی شهری؛ یکی از مقوله هایی که شهرهای استان خوزستان در حال حاضر برای کنترل و مدیریت آن با مشکل مواجه هستند مسئله پسماندهای شهری است.

پسماند برای مدیران شهری همواره یک چالش است اما هرکدام به فراخور توانمندی و شرایطی حاکم، واکنش های مختلفی را در برابر این چالش پیش می گیرند.

در بسیاری از شهرها از تهدید پسماند، فرصتی مناسب ساخته و با بازیافت و مدیریت صحیح آن، توانسته اند علاوه بر حفظ محیط زیست شهر خود، منابع مالی خوبی را هم بدست آورند.
راه اندازی کارخانه تولید برق از زباله یکی از اقداماتی است که شهرداری تهران در راستای مدیریت پسماند در پیش گرفته است هرچند این کارخانه توان استفاده و مصرف بخش اندکی از زباله ها را دارد اما باید چنین اقدام هایی تکثیر شده و به دیگر کلانشهرهای کشور نیز سرایت پیدا کند.

برای ایجاد یک کارخانه بازیافت پسماند به حداقل ۵۰۰ تن زباله در روز احتیاج است در غیر این صورت تاسیس چنین کارخانه ای ممکن نیست؛ معمولا این حجم از زباله در شهرهای متوسط و کوچک وجود ندارد به همین دلیل در این شهرها تلاشی برای ساخت کارخانه های بازیافت زباله صورت نمی گیرد و چالش زباله و پسماند همواره به عنوان یکی از دغدغه های اصلی به شمار می رود.

در شهرهای استان خوزستان به خصوص در کلانشهر اهواز که همواره در معرض تهدید انواع آلاینده های زیست محیطی صنعتی و غیر صنعتی است، به دلیل نداشتن راهبردی مشخص و سرمایه گذاری مناسب در طی سال‌های گذشته نه تنها از این فرصت استفاده مناسب نشده است بلکه همواره انبوه زباله‌های رها شده در کوچه و خیابان های شهر، نارضایتی شهروندان را نیز در پی داشته است به همین دلیل موضوع پسماند به یکی دیگر از معضل های زیست محیطی کلانشهر اهواز تبدیل شده است.

بنا به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در حال حاضر حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد از زباله های شهری در خوزستان به صورت غیربهداشتی دفع، سوزانده و یا در محیط رهاسازی می‌شود و گاها دود برخاسته از سوزاندن زباله ها در منطقه صفیره که یکی از سایت های اصلی تخلیه پسماند در اهواز است بخش زیادی از این شهر را در بر گرفته و وضعیت ناخوشایندی را به وجود می آورد.

در شهرهای دیگر استان خوزستان مانند ایذه مناطقی که به انباشت زباله اختصاص یافته به پهنه بی کرانی از زباله تبدیل شده که محیط زیست آن حدود را شدیدا تحت تاثیر قرار داده است و تا به امروز نیز راهکارهای جایگزین مناسبی اتخاذ نشده است.

با این وصف به نظر می رسد معقولانه ترین راهکار برای نجات شهرهای استان خوزستان از شر پسماند، اتمام و پیاده سازی طرح جامع پسماند است؛ در این طرح استان به ۹ منطقه تقسیم می شود که متاسفانه تا به امروز اجرایی نشده است و هم اکنون مطالعات پنج منطقه در کارگروه‌های استانی تایید شده است و مطالعات چهار پهنه دیگر که شامل مسجدسلیمان، سوسنگرد، بهبهان و شوشتر می شود، هنوز به اتمام نرسیده است.

در صورتی که این طرح پیاده سازی و آماده شود استان خوزستان دارای چند سایت منطقه ای بازیافت پسماند می شود و تحقق این امر گامی بلند در زمینه مدیریت پسماند و احیای محیط زیست خواهد بود.

همان گونه که گفته شد راه اندازی یک کارخانه بازیافت زباله مستلزم وجود میزان مشخصی از زباله است که این میزان در شهرهای استان تولید نمی شود بنابراین در صورتی که سایت های منطقه ای مابین شهرهای مختلف ایجاد شود می تواند خوراک اصلی کارخانه های پسماند را تهیه و از سوی دیگر با جذب سرمایه گذاران زمینه های این اقدام مهم و حیاتی را فراهم نمود.

این اقدام طرحی خیالی و یا دور از دسترس نیست و تنها با کمی هماهنگی و مدیریت صحیح می توان به آن جامه ی عمل پوشاند و شهرهای استان خوزستان را به سوی هرچه پاکیزه تر شدن هدایت کرد.