افزایش منابع بانک مهر ایران در سال پر چالش ۱۳۹۹

افزایش منابع بانک مهر ایران در سال پر چالش ۱۳۹۹

«در سال جاری نیز بر خلاف چالش‌هایی که وجود داشت، روند افزايش منابع بانک قرض‌الحسنه مهر ايران ادامه پيدا کرد و اکنون منابع بانك به ۴۱۰هزار ميليارد ريال رسيده است.»

دکتر مرتضی اکبری مديرعامل اين بانک، از ادامه روند افزايش منابع اين بانك در سال جاري خبر داد و گفت: بانك مهر ايران موفق شد منابع خود را از ۶۰هزار ميليارد ريال در سال ۱۳۹۵، به حدود ۳۰۰هزار ميليارد ريال در سال ۱۳۹۸ برساند. به‌طور متوسط در طول اين سال‌ها بيش از ۷۰ درصد در هر سال منابع بانك افزايش پيدا كرده است. خوشبختانه در سال جاري نيز بر خلاف چالش‌هايي كه وجود داشت، اين روند ادامه پيدا كرد و اكنون منابع بانك به ۴۱۰هزار ميليارد ريال رسيده است.
البته مدیرعامل بانک مهر ایران اظهار می‌کند موفقیت اين بانک براي حفظ روند افزايش منابع در حالي اتفاق افتاده که سال ۱۳۹۹ با چالش‌هايي همچون شيوع بيماري كرونا و متأثر شدن كسب‌وكارها، امهال سه ماهه اقساط تسهيلات قرض‌الحسنه، رونق بازارهاي موازي و… كار را براي فعاليت يك بانك قرض‌الحسنه دشوار كرده بود.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را که به مناسبت سیزدهمین سالگرد تأسیس بانک مهر ايران انجام شده مي‌خوانيد.

بانک مهر ایران در طول سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ در حوزه جذب منابع روند افزایشی قابل توجهي را تجربه کرده است. آيا در سال جاري نيز اين روند ادامه پيدا کرده است؟ آيا فضاي کلان اقتصادي و شيوع بيماري كرونا بر عملكرد بانك شما اثر منفي نگذاشت؟
همان‌طور که اشاره کردید، بانک مهر ایران موفق شد منابع خود را از ۶۰هزار میلیارد ريال در سال ۱۳۹۵، به حدود ۳۰۰هزار ميليارد ريال در سال ۱۳۹۸ برساند. به‌طور متوسط در طول اين سال‌ها بيش از ۷۰ درصد در هر سال منابع بانک افزايش پيدا كرد. اين رقم هنگامي اهميت خود را نشان مي‌دهد كه آن را با رشد ۲۰ تا ۳۰ درصدي نقدينگي در طول اين سال‌ها مقايسه كنيم. به زبان ساده، درصد رشد منابع بانك از درصد رشد نقدينگي به‌طرز محسوسي بيشتر بوده و بانك مهر ايران در طول اين سال‌ها سهم خود را از بازار پول كشور افزايش داده است.
خوشبختانه در سال جاری نیز بر خلاف چالش‌هایی که وجود داشت، اين روند ادامه پيدا کرد و اکنون منابع بانک به ۴۱۰هزار ميليارد ريال رسيده است. اما امسال با چالش‌هايي مواجه بوديم كه به برخي از آن‌ها اشاره كرديد. يك مورد بحث شيوع بيماري كرونا بود كه برخي از كسب‌وكارها را متأثر كرد و به تبع آن در پرداخت اقساط خود دچار مشكل شدند. با اين حال به همكارانم تأكيد كردم كه تا جاي ممكن با مردم كنار بيايند، شرايط كنوني را در نظر بگيرند و مشتريان را براي بازپرداخت اقساط تسهيلات خود تحت فشار قرار ندهند.
فارغ از این، سه ماه امهال اقساط وام‌های قرض‌الحسنه که از سوی شورای پول و اعتبار به نظام بانکي تکليف شد، براي ما چالش ايجاد کرد. در اين سه ماه بايد ۴۰هزار ميليارد ريال وصول مي‌شد. برخي مشتريان با ميل خود اقساط تسهيلاتشان را واريز كردند كه ۷۰۰۰ ميليارد ريال بود، دو خط اعتباري ۶ماهه نيز از بانك مركزي گرفتيم كه مجموعاً ۱۰هزار ميليارد ريال بود. اما وصول ۲۳هزار ميليارد ريال باقي‌مانده به تعويق افتاد و اين مسئله قدرت تسهيلات‌دهي بانك را متأثر كرد.
به‌علاوه در سال جاری با رشد بازارهای موازی همچون بورس روبرو بودیم و بخشي از منابع بانک نيز به سمت بازار سرمايه رفت. حتماً مي‌دانيد حساب کارگزاري‌ها و صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در بانک‌هاي تجاري متمرکز است و در بانك مهر ايران حساب ندارند. همه اين چالش‌ها را در نظر بگيريد، اما با اين همه به لطف خدا و تلاش همكارانم تنها تا اين برهه از سال جاري منابع بانك حدود ۴۰ درصد رشد كرده و اين موفقيت قابل توجهي است.

بانک مهر ایران برای حمایت از کالای ساخت داخل چه طرح‌هايي را اجرا کرده است؟
ما در بانک مهر ایران توجه ویژه‌ای به بحث حمایت از توليد داخلي داشتيم و دو طرح نيز در اين زمينه اجرايي کرده‌ايم؛ حمايت از کالاي ايراني و کالاكارت. براي نمونه در طرح كالاكارت مشتري بدون اينكه نزد بانك سپرده‌گذاري كند، كارت اعتباري ۲۰۰ ميليون ريالي از بانك دريافت مي‌كند. فروشگاه‌هاي متنوعي در سراسر كشور پذيرنده اين كارت هستند و فرد مي‌تواند كالاهاي مختلفي را به‌صورت اقساطي خريداري كند. كارمزد اين طرح نيز حداكثر ۴ درصد در نظر گرفته شده است. البته اين طرح خدمات مختلف مانند آموزش، سلامت و… را نيز در برمي‌گيرد. در واقع يكي از اهداف اين طرح كاهش فشار اقتصادي بر خانوارها است. به‌صورتي كه نياز نباشد يك‌باره مبلغ سنگيني را براي اين موارد هزينه كنند و اين مبلغ در طول زمان تقسيم شود تا فشار مالي بر آن‌ها كاهش پيدا كند.
به‌علاوه تفاهم‌نامه‌ای نیز با صندوق نوآوری و شکوفایي داريم و در چارچوب آن به شرکت‌هاي دانش‌بنيان تسهيلات مي‌دهيم. تا کنون تعداد شرکت‌هاي دانش‌بنياني كه از تسهيلات بانك مهر ايران بهره‌مند شده‌اند، به ۵۵۰ شركت مي‌رسد. تقريباً ۶۵۰ ميليارد ريال در قالب بيش از ۲۰۰۰ فقره تسهيلات به آن‌ها پرداخت شده است.

بانک مهر ایران با اینکه تعداد تسهیلات بالایي پرداخت مي‌کند، اما شاهديم که معوقات آن چند سال است كمتر از يك درصد باقي مانده است. لطفاً درباره اين موفقيت خود توضيح دهيد.
یک نگرش کلی در بین بخشی از فعالان شبکه بانکي كشور وجود دارد كه معتقدند دريافت‌كنندگان تسهيلات خرد به احتمال بيشتري اقساط خود را دير پرداخت مي‌كنند و اين مسئله در سطح كلان مي‌تواند باعث بروز ريسك اعتباري و به تبع آن ريسك نقدينگي براي بانك شود. با اين حال عملكرد بانك مهر ايران، به‌عنوان يك بانك تخصصي قرض‌الحسنه كه به‌طور ويژه كار بانكداري خرد انجام مي‌دهد، نشان داد اين فرضيه صحيح نيست. تنها تا همين برهه از سال جاري بانك مهر ايران يك ميليون و ۶۰۰هزار فقره تسهيلات پرداخت كرده است، اما همچنان معوقات آن كمتر از يك درصد است كه واقعاً در سطح شبكه بانكي كشور بي‌نظير است. بخشي از اين موفقيت از اينجا ناشي مي‌شود كه مردم نسبت به عقد قرض‌الحسنه يك باور قلبي دارند. وقتي فرد مي‌بيند بانكي پيدا شده كه تسهيلات با كارمزد بسيار پايين پرداخت مي‌كند و اين كار را هم خيلي سريع و بي‌دردسر انجام مي‌دهد، يك حس قدرشناسي در فرد ايجاد مي‌شود. چنين فردي با دير پرداختن اقساط تسهيلات، امتياز اعتباري خود را مخدوش نمي‌كند تا بتواند در آينده باز هم از چنين تسهيلاتي استفاده كند. بخش ديگري هم از اين توفيق به عملكرد مطلوب كاركنان بانك برمي‌گردد كه با رعايت بهداشت اعتباري درباره پرونده‌هاي تسهيلاتي و همچنين وصول به‌موقع مطالبات باعث شده‌اند اين نسبت در بانك مهر ايران پايين بماند.

بعضاً در خبرها می‌خوانیم که بانک مهر ایران به مددجویان نهادهايي مانند کميته امداد امام خميني(ره) وام‌ قرض‌الحسنه پرداخت مي‌کند. اين وام‌ها بر چه اساس و با چه شرايطي پرداخت مي‌شود؟
از آنجایی که بانک مهر ایران کار بانکداری خرد انجام مي‌دهد. ما تفاهم‌نامه‌هاي متعددي با نهادهاي مختلف داريم كه كميته امداد امام خميني(ره) يكي از آن‌هاست. با بنياد بركت و بنياد مسكن انقلاب اسلامي نيز تفاهم‌نامه داريم. همچنين در چارچوب همكاري با سازمان بهزيستي و معاونت امور زنان و خانواده رياست جمهوري نيز تسهيلات قابل توجهي را پرداخت كرده‌ايم. همه اين تسهيلات قرض‌الحسنه بوده و با كارمزد حداكثر ۴ درصدي پرداخت شده است. رويكردمان هم در پرداخت اين تسهيلات توانمندسازي مددجويان بوده است. يعني به جاي پرداخت وام معيشتي كه صرف مخارج جاري و خريد كلاهاي مصرفي مي‌شود، وام‌هايي براي خوداشتغالي پرداخت كرده‌ايم. بر اين اساس افراد مي‌توانند با ايجاد درآمد پايدار، به‌تدريج خود را از تحت پوشش نهادهاي حمايتي خارج كنند. بانك مهر ايران در مجموع ۸ ميليون فقره تسهيلات پرداخت كرده كه ۵۰۰هزار مورد آن در اين حوزه بوده است و اين نشان مي‌دهد يكي از اولويت‌هاي ما توانمندسازي اين قشر از جامعه است.

شما در حوزه بانکداری نوین و عرضه خدمات بانکی به‌صورت غیرحضوري چه اقداماتي انجام داده‌ايد؟
یکی از رویکردهای اصلي بنده و اعضاي هيئت مديره بانک بسط خدمات بانکي بر بستر ابزارهاي الكترونيكي بوده است. ما بانكي با ۵۳۰ شعبه و ۳۰۰۰ نفر كارمند هستيم. با اين حال تعداد تسهيلات بانك از ۵۰۰هزار فقره در سال ۱۳۹۵ با رشدي قابل توجه به دو ميليون و ۳۰۰هزار مورد در سال گذشته رسيده است. حال اين تعداد تسهيلات پرداخت شده از سوي بانك مهر ايران را با تعداد تسهيلات بانك‌هايي مقايسه كنيد كه چند برابر ما شعبه و نيروي انساني دارند. مشخص است كه فشار روي كاركنان بانك مهر ايران بيشتر است. از سوي ديگر مشتري چرا بايد براي يك افتتاح حساب يا حتي دريافت تسهيلات با مبلغ كم به شعبه بانك مراجعه كند؟ ما ابتدا افتتاح حساب را روي وب‌سايت بانك و نرم‌افزار همراه‌بانك خود ارائه كرديم. يعني مشتري در هر ساعت از شبانه‌روز، با تلفن همراه خود افتتاح حساب مي‌كند و كارت بانكي نيز برايش فرستاده مي‌شود.
پس از این، امکان درخواست تسهیلات را نیز به‌صورت غیرحضوري فراهم کرديم. يعني مشتري درخواست را به‌صورت غيرحضوري انجام مي‌دهد و تا زمان دريافت تسهيلات تنها يک بار و آن هم براي ارائه تضامين به شعبه بانک مراجعه مي‌كند. البته در حال تلاشيم تا همين يك بار مراجعه را نيز حذف كنيم. علاوه بر اين ما امكان مشاهده ميانگين حساب را نيز روي وب‌سايت بانك فراهم كرده‌ايم تا مشتريان از وضعيت حساب خود مطلع باشند. همچنين نخستين بانكي بوديم كه كارت هديه مجازي را ارائه كرديم.
البته با راه‌اندازی سامانه میعاد، بسیاری از فرم‌هاي کاغذي شعبه نيز حذف شده و عمليات بانکي را بدون کاغذ انجام مي‌دهيم. به اين صورت که اگر فردي اصرار داشته باشد براي افتتاح حساب به شعبه مراجعه كند، تنها ارائه يك كارت ملي كفايت مي‌كند و نيازي به ارائه كپي از مدارك شناسايي نيست. همچنين فرم‌ها الكترونيكي شده و امضاي مشتري نيز به‌صورت الكترونيكي دريافت مي‌شود.
ناگفته نماند خدمت احراز هویت دیجیتال که بانک مهر ایران براي افتتاح حساب غيرحضوري خود از آن بهره برد، مورد توجه نهادهاي ديگر نيز قرار گرفت. ما نخستين بانکي بوديم که در همكاري با شركت سپرده‌گذاري مركزي اين قابليت را براي احراز هويت غيرحضوري سجام به كار گرفتيم.
مواردی را که اشاره کردم از چند مورد اهمیت دارد؛ هم بحث محیط زیستي و کاهش مصرف کاغذ مطرح است كه بانك مهر ايران دارد تبديل به نخستين بانك سبز كشور مي‌شود. هم اينكه در وقت و هزينه مشتريان بانك صرفه‌جويي مي‌شود و ديگر نيازي به مراجعات مكرر به شعب بانك نيست. به‌علاوه اين خدمات در شرايط فعلي كه جامعه با بيماري كرونا دست به گريبان است، اهميت دوچنداني هم پيدا كرده است.

بانک مهر ایران اقدامات مختلفی در حوزه مسئولیت اجتماعی انجام داده است. آيا نگرش خاصي در سطح مديريت بانک براي هزينه‌کرد در اين حوزه وجود دارد؟
بالأخره هیچ یک از ما نمی‌توانیم نسبت به اطراف خود و مشکلات جامعه بي‌تفاوت باشيم. هر چند بانک يک بنگاه اقتصادي است و در وهله اول بايد براي كسب درآمد و سودآوري فعاليت كند، اما مي‌تواند در حد مقدورات خود، برخي منابع را نيز در جاهايي هزينه كند تا بخشي از مشكلات مردم مرتفع شود. ما در طول اين سال‌ها اقدامات مختلفي را در حوزه مسئوليت اجتماعي انجام داديم، از جمله ساخت ۱۰۰ واحد مسكوني براي سيل‌زدگان سه استان در سال گذشته و همچنين مشاركت در ساخت يك بيمارستان. با اين حال مهم‌ترين اقدامات بانك در اين بخش بيمه كردن ۵۰۰هزار خانه روستايي در سه استان محروم كشور و همچنين صرف منابع دريافت شده از محل جريمه ديركرد در امور عام‌المنفعه بود كه هر دو براي نخستين بار سطح شبكه بانكي كشور صورت گرفت. اين اقدامات متوقف نشده و برنامه‌هاي ديگري نيز مد نظر است كه هر زمان اجرايي شد، درباره آن اطلاع‌رساني مي‌كنيم.