اعتبار مقابله با سیلاب به خوزستان نرسید

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان افزایش ایمنی این استان در مقابل سیلاب های آینده را مشروط به اجرای طرح های سازه ای دانست و گفت: تاکنون هیچ اعتباری با وجود مطالعه و پیشنهاد طرح های سازه ای کاهش آسیب های سیلاب، برای خوزستان مصوب نشده است.

فرهاد ایزدجو شامگاه دوشنبه در نشست خبری ویژه همایش تخصصی واکاوی سیلاب ۹۸-۹۷ در سرسرای اجتماعات گیت بوستان، بیان کرد: برای بهبود عملکرد مدیریت سیلاب در خوزستان، اجرای طرح های سازه ای ضروری است و اگر این اقدامات عملی نشود، خسارت های این سیل تکرار می شود.

وی افزود: اقدامات سازه ای مهمترین نقش را در کاهش آسیب های سیلاب دارند که این طرح ها تهیه، و برآورد اعتبار و پیشنهاد شده اما تاکنون هیچ اعتباری در وزارت نیرو برای خوزستان مصوب نشده است.

ایزدجو ادامه داد: در صورتی که بودجه طرح های ارایه شده تخصیص یابد و طرح های سازه ای اجرا شود، ایمنی خوزستان در برابر سیلاب های آینده بیشتر می شود، در غیر این صورت ایمنی ما تغییری نخواهد کرد.

وی اضافه کرد: اگر اقدامات غیرسازه ای از جمله روش های آگاهی رسانی به مردم و سیلاب دشت ها بهتر اجرا شود، عملکرد ما در مدیریت سیلاب حداکثر تا ۲۰ درصد افزایش می یابد.

ایزدجو اولویت طرح های سازه ای را شامل احداث، احیا و بازسازی کانال های سیلاب بَر بیان کرد و گفت: ساخت کانال سیلاب بَر «خسرج» برای انحراف سیلاب رودخانه کرخه به سه هزار و ۹۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.

وی با اشاره به لزوم احیای سیلاب برهای رودخانه کارون، افزود: احیای «نهر مالح» یک هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال اعتبار و احداث و احیای «نهر بحره» ۹۷۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارند.

ایزدجو، همچنین ساخت سیل بند را از دیگر طرح های سازه ای ضروری برای کاهش اثرات سیلاب دانست و گفت: سیل بندها باید توسط وزارت کشور احداث شود و در صورت تامین اعتبار، سازمان آب و برق می تواند این طرح ها را در حاشیه رودخانه ها و یا روستاها به اجرا درآورد.

وی اضافه کرد: اجرای کانال ۲۴ کیلومتری در ۲ مقطع برای انتقال سیلاب از هورالعظیم به اروندرود و خلیج فارس نیز جزو برنامه هاست که این طرح می تواند در صورت افزایش آب در هورالعظیم و به منظور جلوگیری از تهدید آبگرفتگی در روستاهای حاشیه این تالاب و شهر بستان مورد استفاده قرار گیرد.

ایزدجو خاطرنشان کرد: نقش لایروبی را در سیلاب رد نمی کنم اگرچه اعتبارات زیادی نیاز دارد اما اجرای کانال های سیلاب بر از اهمیت و اولویت بیشتری برخوردار است.

*روستاهای سیلابی جابه جا نمی شوند

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان همچنین با بیان اینکه ایمن سازی روستاهای واقع در بستر سیلابی رودخانه ها در دستور کار قرار گرفته بیان کرد: در حوضه کرخه و کارون بزرگ ۱۳۱ روستا در بستر سیلابی رودخانه ها قرار دارند، که از این تعداد شرایط ۳۲ روستا بحرانی تشخیص داده شده و جابجایی سه روستا (در شوش و حمیدیه) مورد تاکید بوده اما با توجه به تبعات اجتماعی، ایمن سازی روستاها به جای جابجایی در دستور کار قرار گرفته است.

وی اضافه کرد: ساخت و تقویت سیل بندها و افزایش ارتفاع جاده ها، بر اساس سیلاب های با دوره بازگشت ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ ساله، از مواردی است که برای ایمن سازی این روستاها در برنامه است.

ایزدجو گفت: بیشترین خسارات سیل به روستاهایی وارد شده که در بستر و حریم رودخانه ها قرار داشتند.

* ۸۵ امتیاز از سیل

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه در سیلاب اخیر هیچکس به عنوان مقصر معرفی نشده است، گفت: وقوع بلایای طبیعی همچون زلزله، سیل و سونامی در دنیا معمول است به همین دلیل نمی توان در این حوادث کسی را مقصر دانست، البته بر اساس ظرفیت زیرساخت ها، میزان مقابله با خطر متفاوت است.

وی نمره سازمان آب و برق را در مدیریت سیل، ۸۵ امتیاز از ۱۰۰ امتیاز ارزیابی کرد و افزود: به نظر من عملکرد خوزستان، اعم از استانداری، هواشناسی، آب و برق، فرمانداری ها و دهیاری ها در سیل اخیر قابل قبول و قابل دفاع بوده و خسارت هایی که وارد شده حداقل اتفاقی بوده که می توانست رخ دهد، چنانکه سیلاب به برخی شهرها راه نیافت و تخلیه روستاها نیز حداقلی بود، از سوی دیگر بازگرداندن اهالی به روستاها نیز در کوتاه ترین زمان ممکن انجام شد.

وی درباره تاثیر پیش بینی های هواشناسی بر وقوع سیلاب نیز گفت: اگر اطلاعات هواشناسی دقیق تر بود عملکرد سازمان آب و برق در مدیریت سیلاب ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش می یافت.

ایزدجو افزود: پیش بینی های هواشناسی در ۲ دسته فصلی و کوتاه مدت انجام می شود، این در حالیست که پیش بینی های فصلی که مبنای برنامه ریزی مخازن سدها قرار می گیرد، نه تنها در کشور بلکه در دنیا از دقت بالایی برخوردار نیستند.

وی همچنین گفت: برای تسریع در بازگشت سیل زدگان به خانه های خود در روستاها، مغایر دستورالعمل ها رفتار کردیم و با هماهنگی شورای تامین خوزستان، خروجی سدها کمتر از حد معمول بود تا مردم در فصل گرما با مشکل کمتری روبه رو شوند.

* افزایش ارتفاع نفتی ها

ایزدجو در ادامه مخالفت سازمان آب و برق با افزایش ارتفاع آب در هورالعظیم برای محافظت از دایک مرزی را تکذیب کرد و گفت: این سازمان نگرانی از بابت دایک مرزی ندارد و ارتفاع این دایک مناسب است اگر چه در نقاطی که تخریب شده باید ترمیم شود.

وی با اشاره به انجام مطالعات تعیین سطح آب در هورالعظیم توسط وزارت نفت بیان کرد: با اجرای این طرح ارتفاع تاسیسات نفتی در مخازن هورالعظیم افزایش می یابد و تاسیسات نفتی برای سیلاب های با دوره بازگشت ۱۰۰ ساله ایمن می شوند.

به گفته وی شرکت نفت هم اکنون ایمن سازی تاسیسات را با ساخت سیل بند و خاکریز در اطراف تاسیسات آغاز کرده و نگرانی از بابت سیلاب های آینده وجود ندارد.

* محدودیت پرمصرف ها در مارون

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه در حوضه های دز کارون و کرخه از نظر حجم آب در پشت سدها مشکلی برای تامین آب کشت تابستانه وجود ندارد، افزود: کشاورزانی که آبیاری سنتی انجام می دهند هیچ محدودیتی برای برداشت آب از رودخانه ها و انجام کشت های پرمصرف ندارند اما با توجه به طراحی شبکه های آبیاری بر اساس الگوی کشت خاص، در این شبکه ها محدودیت کشت های پرمصرف اعمال می شود.

وی با اشاره به نیاز نخیلات شادگان در پایین دست حوضه رودخانه مارون- جراحی گفت: با وجود پر آب بودن مخزن سد مارون اما به دلیل وسعت زمین های کشاورزی پایین دست و لزوم تامین آب مورد نیاز نخیلات، در این حوضه محدودیت کشت پرمصرف وجود دارد و سه هزار تا چهار هزار هکتار کشت پرمصرف می توان انجام داد.

ایزدجو درباره اینکه چرا سازمان آب و برق از درآمد سدها برای اجرای طرح های کنترل سیلاب استفاده نمی کند بیان کرد: درآمدهای سدها جوابگوی هزینه ها نیست و این سازمان درآمد مازادی ندارد که برای حفاظت سواحل و ساماندهی رودخانه ها استفاده شود، به طور مثال در بخش شبکه های آبیاری و فروش آب کشاورزی، تنها ۵۰ درصد هزینه ها را تامی ن می کند.

وی افزود: از ابتدای تیر امسال در سه نقطه از رودخانه های خوزستان لایروبی با حجم ۷۰۰ هزار مترمکعب و با استفاده از امکانات موجود انجام می شود.

* مدیران سدها دست نشانده نیستند

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان در ادامه این نشست، دخالت نمایندگان مجلس در تعیین مدیران سدهای خوزستان را رد کرد و گفت: با وجود احترام به نمایندگان، هیچ سهمیه ای برای اداره سدها برای هیچکدام از نماینده های مجلس وجود ندارد و انتصاب مدیران سدها بر اساس شایسته سالاری انجام می شود.

وی اضافه کرد: برنامه ریزی سدها در ستاد سازمان آب و برق انجام می شود و مدیران سدها نقشی در آن ندارند و مطابق دستورات عمل می کنند، بنابراین در سیلاب اخیر هیچ نقش مثبت یا منفی نداشتند.

ایزدجو ادامه داد: انتصاب معاونان سازمان آب و برق و مدیران شرکت های زیر مجموعه نیز بر اساس فراخوان عمومی انجام می شود.

وی همچنین از برگزاری همایش ملی سیلاب در آبان امسال نیز خبر داد و گفت: در این همایش تمام دانشگاه ها، سازمان های آب منطقه ای و تمام نهادهای درگیر با سیلاب شرکت خواهند کرد.

ایزدجو افزود: با توجه به اینکه سازمان آب و برق از دستگاه های درگیر مدیریت سیلاب بوده، در نشست تخصصی واکاوی سیلاب ۹۸-۹۷ دانشگاه به عنوان نهاد علمی مستقل دبیرخانه نشست انتخاب شده است.

* سیل و باروری ابرها

مدیر برنامه ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان نیز در این نشست، نقش باروری ابرها را در بارش های شدید امسال رد کرد.

داریوش بهارلویی گفت: منشا بارش های امسال پدیده ای است که تاکنون کمتر اتفاق افتاده که در اثر چرخش عمقی جو و برخورد توده های هوا بوده و ارتباطی به باروری ابرها ندارد.

وی افزود: باروری ابرها نمی تواند بارش هایی با این شدت و در این سطح وسیع بوجود آورد.

* اعتبار ویژه برای لایروبی

دبیر نشست تخصصی واکاوی سیلاب ۹۸-۹۷ نیز در این نشست با بیان اینکه لایروبی رودخانه ها تاثیر چندانی در کاهش سیلاب ندارد گفت: لایروبی رودخانه کارون از بالادست تا پایین دست اهواز بودجه کلان در حدود ۳۵۰ هزار میلیارد ریال می طلبد که در قالب اعتبارات معمولی امکان تامین آن وجود ندارد.

سید محمود کاشفی پور همچنین عملکرد بخش غیرسازه ای را در زمان سیلاب خوب ارزیابی کرد و افزود: در سیل سال ۱۳۴۷ در خوزستان، سیل نصف اهواز را به زیر آب برد اما با مدیریتی که امسال اعمال شد بسیاری از شهرهای استان آسیب ندید.

وی با تاکید بر احیای سیلاب برهای طبیعی کارون بیان کرد: بسیاری از مسیرها همچون «نهر مالح» در زمان سیل به صورت طبیعی فعال شد اما احیای این مسیر اعتبارات زیادی نیاز دارد.

به گفته وی نهر مالح می تواند ۴۰۰ تا ۵۰۰ مترمکعب در ثانیه سیلاب را از بالادست اهواز منحرف کند.

کاشفی پور با اشاره به برگزاری نشست واکاوی سیلاب ۹۸-۹۷ بیان کرد: این نشست بنا به درخواست تعدادی از اعضای هیات علمی از وزارت نیرو و سازمان آب و برق خوزستان برگزار شده است.

وی محورهای این نشست را شامل مدیریت مخازن سدها، پایش و مانیتورینگ و تاثیر آن در سیلاب، مهندسی رودخانه و تاثیر آن در سیلاب و پایداری سدها به ویژه سد کرخه بیان کرد.

* دهه های خشک و تر

عضو هیات علمی دانشگاه لرستان نیز در ادامه این نشست با اشاره به تاثیر سدسازی در پایین دست رودخانه ها گفت: با سدسازی، مقطع رودخانه ها بر اساس دبی غالب آنها شکل می گیرد، بنابراین رسوب گذاری در رودخانه ها امری طبیعی خواهد بود و در صورت لایروبی بازهم رسوب گذاری اتفاق می افتد.

حسن ترابی بر انجام اقدامات سازه ای برای کنترل سیلاب تاکید کرد و افزود: لایروبی در کاهش سیلاب تاثیر زیادی ندارد و نباید زیاد روی آن تکیه شود، در حالی که کانال های سیلاب بر در حوضه کارون و کرخه تاثیر بیشتری در کاهش سیلاب دارند.

وی همچنین گفت: در سال های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۷ و سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷، ۲ دوره خشکسالی ۱۰ ساله داشتیم که مشابهت های زیادی دارند، و پس از هر دوره سیلاب شدید را شاهد بودیم.

ترابی عملکرد تیم مدیریتی سازمان آب و برق خوزستان را در سیلاب اخیر صحیح دانست و اضافه کرد: هواشناسی به هیچ عنوان نمی تواند با اطمینان بالا ترسالی و خشکسالی را پیش بینی کند به همین دلیل نمی شود بر اساس خشکسالی احتمالی، سدها را مدیریت کرد و مخازن سدها باید با پیش بینی کوتاه مدت مدیریت شود.